Terapia FDM jest formą leczenia, w której uznaje się, że przyczyną niemalże każdego urazu narządu ruchu jest co najmniej jedna z sześciu tzw. dystorsji (zniekształceń) powięzi. Koncept ten łączy słowne informacje i niewerbalne gesty, które tworzą usystematyzowany porządek objawów – oznacza to, że sposób i techniki leczenia pacjenta dobierane są na podstawie wywiadu, mimiki i gestykulacji pacjenta oraz badania funkcjonalnego.
- Taśma spustowa.
- Przepuklina punktu spustowego.
- Kontinuum dystorsji.
- Zniekształcenie cylindryczne.
- Zniekształcenie fałd.
- Utrwalenie tektoniczne.
Każda z powyższych dystorsji charakteryzuje się odmiennymi objawami i jest leczona w inny sposób. Już w trakcie wywiadu pacjent jest w stanie nieświadomie poinformować fizjoterapeutę o tym, która z dystorsji występuje u niego.
Taśma spustowa (Triggerband)
Dystorsja ta jest jedną z najbardziej powszechnych. Pacjent opisuje ból jako piekący, ciągnący się wzdłuż pewnej „ścieżki”. Może on mieć charakter promieniujący i jednocześnie powodować utratę ruchomości, siły, stabilności i koordynacji. Jeśli dystorsja ta powstała w wyniku urazu, często może występować dodatkowo miejscowy obrzęk. Triggerbandem określa się odkształcenia pęczków powięzi czyniąc je poskręcanymi, porwanymi i rozdzielonymi. Terapeuci FDM często tłumacząc pacjentowi taki problem porównują taką taśmę do woreczka strunowego. Gdy powięź ulega rozwarstwieniu, terapia ma na celu zbliżyć oddzielone brzegi powięzi, wyprasować je i zamknąć rozwarstwienie.
Przepuklina punktu spustowego (Herniated Triggerpoint)
W dystorsji tej dochodzi do wybrzuszenia się tkanki ponad powierzchnię powięzi. Pacjenci często pokazując obszar bólu koncentrują się na jednym punkcie naciskając na niego palcami lub kciukiem. W takim przypadku ból zwykle lokalizuje się miejscowo, powodując utratę ruchomości w sąsiadujących stawach. Przepuklina punktu spustowego tworzy się w wyniku wyciskania tkanki na zewnątrz, np. w wyniku dużego ciśnienia wewnątrz organizmu. Zadaniem terapeuty jest ponowne umieszczenie tkanki w swoim pierwotnym położeniu.
Kontinuum dystorsji (Continuum Distorsions)
Zniekształcenie takie, pacjent zwykle pokazuje jednym palcem w miejscu niedaleko punktu/-ów kostnych. Teoria kontinuum zakłada, iż tkanka kostna i przylegająca tkanka miękka są tym samym, jednakże różnią się „zawartością kości”. Pomiędzy nimi znajduje się pewna swoista strefa przejściowa, w której zachowana jest pewna równowaga. Jeśli w wyniku zadziałania sił zewnętrznych dojdzie do wytworzenia się zniekształcenia część strefy przejściowej może być wciągnięta do konfiguracji kostnej lub więzadłowej. Wprawiony terapeuta jest w stanie palpacyjnie określić, które zniekształcenie występuje i skutecznie je skorygować. Ból generowany przez CD ma charakter punktowy, powoduje utratę siły i koordynacji i ruchomości w jednym określonym kierunku.
Zniekształcenie cylindryczne (Cylinder distortion)
Dystorsja, która często powoduje ekstremalny ból, nasilający się w nocy. Często jest odczuwalny głęboko w tkance i trudny do zlokalizowania (może mieć charakter „skaczący”). Cylinder często powoduje utratę ruchomości, a ból ma miejsce podczas ruchów czynnych pacjenta. Zniekształcenie to obejmują tzw. powięź cylindryczną, która otacza tułów, kończyny i narządy. Zobrazować ją można jako kabel od starego telefonu. Jeśli dojdzie do poskręcania zwojów tkanki łącznej, może dochodzić do patologicznych ograniczeń ruchomości, gdyż powięź działa jak opaska uciskowa wokół tkanek, które otacza.
Zniekształcenie fałd (Folding Distortion)
W ludzkim ciele występuje tzw. powięź pofałdowana. Obejmuje ona torebki stawowe, przegrody mięśniowe i błony międzykostne. Jej głównym zadaniem jest ochrona stawów przed nadmierną trakcją (oddaleniem) i kompresją. Jeśli dojdzie do jej zniekształcenia, chory może odczuwać ból głęboko w stawie, szczególnie podczas obciążania (kompresji) lub podczas trakcji stawowej. Stan taki zwykle nie powoduje utraty ruchomości, jednakże może wiązać się z obecnością niestabilności i obrzęku wokół stawu. Pacjent często pociąga lub pcha chory staw lub wykonuje „ścinające” ruchy w poprzek stawu. Mechanizm powstawania takiego zniekształcenia często pokazuje się na sprężynie-zabawce, która może zostać albo rozwinięta-skręcona w którąś ze stron i odwija się zgnieciona, lub zgnieciona-skręcona w którąś ze stron i odwija się zgnieciona.
Utrwalenie tektoniczne (Tectonic Fixation)
Jest to dystorsja, która nie daje wrażeń bólowych. Występuje w niej ogólna utrata ruchomości oraz uczucie sztywności i sklejenia w stawie. Często pacjent stara się sam go uruchomić. W utrwaleniu tektonicznym, powięź gładka traci możliwość ślizgu i jednocześnie dochodzi do zmniejszenia ilości płynu stawowego i braku jego transportu między strukturami. TF powstaje zwykle w kombinacji z innymi zniekształceniami.
Co powinieneś wiedzieć o Terapii FDM
Każda z dystorsji ma inny charakter i jest leczona w odmienny sposób. Sposób leczenia jest w dużej mierze uzależniony od rodzaju bólu, jego charakteru i okolicy, ale przede wszystkim od wywiadu i gestykulacji pacjenta w trakcie badania.
Terapia FDM jest w 100% bezpieczna dla pacjenta, jednakże w wielu przypadkach „mało przyjazna”. Niektóre techniki charakteryzują się dosyć dużą bolesnością, aczkolwiek zapewniam, iż warto wytrzymać kilka lub kilkanaście minut bolesnej terapii, aby dolegliwości (z którymi żyje się od tygodni lub miesięcy) ustąpiły. Reakcja na zastosowane techniki jest niemalże natychmiastowa. Terapeuta po przeprowadzonym wywiadzie wybiera test kontrolny (który będzie miernikiem zmian dolegliwości), a następnie wykonuje technikę leczniczą. Po jej zastosowaniu wykonuje się ponowny test, który przemawia za skutecznością terapii.